Mijn DSI

Heeft groepsdruk invloed op uw integriteit?

20/04/2021
Deel deze pagina

Het klinkt misschien vanzelfsprekend: als u vermoedt, weet of kunt weten dat een opdracht niet in de haak is, dan weigert u deze opdracht of u stelt hem aan de orde bij de afdeling compliance. Maar als er grote druk op u wordt uitgeoefend, vooral als dat gebeurt door een gezaghebbend persoon, hoe gaat u als professional dan om met deze opdracht? Integriteit expert Caroline Schoone, lid van de adviescommissie integriteit van DSI bespreekt in dit artikel de relatie tussen het nemen van eigen verantwoordelijkheid in uw werk en de invloed van een bedrijfscultuur op een beslissing.

Een opdracht van hogerhand ontslaat u niet van uw eigen verantwoordelijkheid

In de tuchtrechtuitspraken valt een uitspraak uit 2019 [1] op die gaat over het opvolgen van opdrachten en de eigen verantwoordelijkheid van een gecertificeerde professional. De betrokkene is verweten dat hij een opdracht heeft uitgevoerd waarvan hij wist of had moeten weten dat er werd gehandeld op basis van vertrouwelijke informatie die niet was bedoeld om te gebruiken voor commerciële transacties. En dat hij daarmee in strijd met artikel 7.1.2. van de DSI Gedragscode heeft gehandeld. Zijn verweer dat hij heeft gehandeld in opdracht van hogerhand, gaat niet op.

Aan de ene kant handelt u als gecertificeerde vrijwel altijd in opdracht van een ander, omdat dat in de overeengekomen samenwerking ligt besloten. U bent in dienst van een organisatie en voert uit wat in die organisatie van u wordt verlangd. Of u bent dienstverlener en adviseert uw klant en voert vervolgens de opdrachten van de klant uit. Aan de andere kant handelt u als gecertificeerde conform de DSI Gedragscode en staat u voor een integere en deskundige financiële sector.

De meeste mensen zijn niet opgewassen tegen forse druk

In de meeste gevallen zijn de opdrachten die u krijgt in overeenstemming met de DSI Gedragscode. Maar in die gevallen waarbij dat niet zo is, kunt u zich niet verschuilen achter het feit dat u ‘slechts’ hebt gedaan wat u door een ander is opgedragen.

Dit klinkt misschien vanzelfsprekend: als u vermoedt, weet of kunt weten dat een opdracht niet in de haak is, dient u deze opdracht te weigeren of aan de orde te stellen. Bijvoorbeeld door de opdracht voor te leggen aan Compliance. Maar als er grote druk wordt uitgeoefend, vooral als dat gebeurt door een gezaghebbend persoon, valt die vanzelfsprekendheid vaak weg: uit onderzoek blijkt dat de meeste mensen niet opgewassen zijn tegen forse druk [2].

Kijk eens naar uzelf: wat doet u als er druk op u wordt uitgeoefend om een bepaalde opdracht uit te voeren? Van een gezaghebbende meerdere of door uw teamgenoten? Of als de druk om te presteren erg groot is en uw prestaties achter blijven?

Dilemma dat door druk ontstaat

Het is een onaangenaam dilemma waar u, juist ook als DSI gecertificeerde, voor kan komen te staan: de opdracht uitvoeren -terwijl u er twijfels over hebt of weet dat het onjuist, immoreel, niet-integer of onprofessioneel is- of gaan staan voor uw eigen vakbekwaamheid en integriteit en de opdracht aan de orde stellen. Het risico ligt op de loer dat u bij een dergelijk dilemma uw toevlucht neemt tot een ‘moreel smoesje’ [3] of een ‘neutralisatietechniek’ [4]. Een uitvlucht om uw verantwoordelijkheid te ontlopen en om goed te praten dat u bezwijkt voor de druk. Zoals:

  • ‘ik doe wat mij wordt opgedragen’ of
  • ‘als ik het niet doe, doet een ander het wel’ of
  • ‘ik ben maar een klein radartje in het geheel’ of
  • ‘hij/zij zal wel weten hoe het moet’ of
  • ‘wie ben ik om het beter te weten’ of
  • ‘zo doen we het hier altijd’ of
  • ‘het is nu eenmaal mijn werk’.

Dat druk in een organisatie kan leiden tot norm overschrijdend gedrag, is onder andere ook gebleken uit de tuchtrechtzaken bij Tuchtrecht Banken over hypotheekadviseurs die handtekeningen van klanten hebben gekopieerd en geplaatst op de definitieve slotverklaring onder het hersteladvies van de hypotheek van de klant. Dit heeft er ook toe geleid dat door Tuchtrecht Banken is benadrukt dat op de bank de plicht rust om een werkproces zodanig in te richten dat medewerkers zich niet aangezet voelen om normen te overschrijden.[5]

Hoewel deze plicht (nog) niet expliciet in het DSI tuchtrecht aan de orde is geweest, gaat dezelfde redenatie op als bij Tuchtrechtbanken: een organisatie wiens medewerkers de DSI  gedragscode hebben ondertekend, dient te zorgen voor omstandigheden die naleving van de gedragscode ondersteunen. Omstandigheden in de organisatie hebben namelijk een grote invloed op (on)ethisch gedrag in de organisatie.[6]

Als u beseft dat ieder mens gevoelig is voor druk, wapent u zich hier dan tegen

Eén van de manieren om u te wapenen tegen druk is u beroepen op de DSI Gedragscode en op de verantwoordelijkheid die hieruit voortvloeit voor u en voor de instelling die deze gedragscode ondersteunt. U als gecertificeerde en, als u niet als zelfstandige werkt, ook de instelling waar u voor werkt, hebben immers de verantwoordelijkheid voor het nastreven van een integere en deskundige financiële sector.

Nu uit de praktijk zo duidelijk is gebleken dat oneigenlijke druk leidt tot overtredingen van de gedragscode heeft u een aangrijpingspunt om de druk die op u wordt uitgeoefend om iets te doen, waarvan u twijfelt of weet dat het indruist tegen de gedragscode, bespreekbaar te maken door bijvoorbeeld:

  • bij een collega of uw leidinggevende te rade te gaan, of
  • een dilemmadialoog aan te vragen, of
  • de Compliance afdeling te consulteren.

Dus als u merkt dat u de neiging krijgt een ‘smoesje’ te gebruiken en/of u een neutralisatietechniek aan het toepassen bent om uit een netelige situatie te redden, laat dan een alarmbel afgaan in uw hoofd. En sta stil bij wat u bij het ondertekenen van de gedragscode hebt toegezegd over hoe u uw werk doet.

DSI Gedragscode biedt u extra tegenwicht

Daarom is de DSI Gedragscode zo belangrijk. Niet eens zozeer als stok achter de deur -u weet dat u met het ondertekenen van de gedragscode wel degelijk een prijs betaalt als u ergens in uw achterhoofd wel weet dat er iets niet in de haak is, maar het dan toch doet- maar juist vooral als extra tegenwicht: een code waar u zich op kunt beroepen als u zich aangezet voelt om normen te overschrijden of als u in een situatie belandt waar de druk of de verleiding groot is om te doen wat niet klopt. Met de DSI gedragscode kunt u uw meerdere aanspreken op de plicht om te zorgen voor omstandigheden die de naleving faciliteren. Met het DSI Tuchtrecht ontstaat er casuïstiek die duidelijk maakt hoe de DSI Gedragscode in de praktijk geïnterpreteerd moet worden en krijgt u voorbeelden van lastige situaties waar u zelf ook in verzeild kunt raken. Zodoende bent u beter geëquipeerd om hier in uw eigen praktijk het hoofd aan te bieden.


Over de auteur

Caroline Schoone is lid van de lid van de adviescommissie integriteit van DSI. De wereld in goede staat doorgeven aan volgende generaties wordt voor haar steeds belangrijker. Daarom wil zij zich in haar werk steeds meer richten op het versterken van mensen en organisaties die hiermee bezig zijn. Hierbij zijn (bedrijfs)ethiek, filosofie, organisatiepsychologie, gedragseconomie, neuropsychologie en mindfulness voor haar belangrijke inspiratiebronnen. Caroline schrijft dit artikel op persoonlijke titel.

 


Bronvermelding

Tags

#bedrijfscultuur
#DSI
#gedragscode
#integriteit
#tuchtrecht