Verbeter de wereld, begin bij je pensioenfonds!

Door Marc Hutten

Wat koopt een duurzame belegger nu precies? De vorige column op deze site van Harald Walkate prikkelt tot het nadenken over de drijfveren van een duurzame belegger. Uiteindelijk zijn deze terug te brengen naar (een combinatie van) deze 3 doelstellingen;

• Een goede nachtrust; duurzame beleggers hanteren een ‘morele ondergrens’. Zo investeren ze niet in tabaksbedrijven of de fossiele industrie vanwege de maatschappelijke schade die deze bedrijven aanrichten.
• Betere rendementen of lagere risico’s; deze doelstelling is natuurlijk niet voorbehouden aan de duurzame belegger; iedere belegger zal risico’s willen vermijden en dus ook ESG risico’s. En iedere belegger wil rendement maken en dus ook waar mogelijk profiteren van de kansen die ontstaan uit duurzame trends
• Een betere wereld; de duurzame belegger streeft naast een financieel rendement ook expliciet een nader te formuleren maatschappelijk rendement na.

Bij dit laatste punt zal de duurzame belegger goed moeten nadenken welke maatschappelijke impact ze dan precies wil bereiken (ecologisch, sociaal, dichtbij huis of juist ver weg?). En vervolgens hoe dit gerealiseerd kan worden.

De meeste duurzame fondsen investeren in publieke markten. Er wordt dan belegd in beursgenoteerde ondernemingen (secundaire markt). Dit betekent dat het geld van het beleggingsfonds dat aandelen van duurzame ondernemingen koopt niet naar die ondernemingen zelf gaat, maar naar de verkopers van de aandelen.

Het geld vloeit in dat geval dus niet rechtstreeks naar de bedrijven zelf, wat die bedrijven in staat zou stellen om goede dingen te doen voor mens en planeet. En daar zijn beleggers die willen bijdragen aan een betere wereld nu juist naar op zoek.  “Additionaliteit” wordt dit genoemd: het geïnvesteerde geld van de belegger zet activiteiten in gang die zonder de nieuwe kapitaalverschaffing van die belegger niet zouden zijn gebeurd.

Binnen het concept ‘Additionaliteit’ wordt onderscheid gemaakt tussen ‘investor contribution’ en ‘investee contribution’.

• Investor Contribution is de bijdrage van de investeerder. Dit omvat naast de investering zelf (financiële middelen) ook toegevoegde waarde zoals managementondersteuning, expertise, een netwerk en strategisch advies. Het doel van de investor contribution is het versterken van de onderneming en het stimuleren van de groei en impact ervan.  Engagement valt hier ook onder; de belegger kan door dialoog, het eisen van verbeteringen en eventueel zelfs escalatie een verschil maken.
• Investee Contribution is de bijdrage van de onderneming zelf. De onderneming, het project of de organisatie waarin wordt geïnvesteerd realiseert concrete resultaten, groei en impact. Naast de financiële resultaten zijn hierbij de bredere doelen van de duurzame belegger cruciaal, zoals maatschappelijke impact of het succes van een specifiek project. Voor de duidelijkheid: impact met een netto positieve maatschappelijke waarde.

Publieke en private markten

De bijdrage van de investeerder (investor contribution) verschilt tussen publieke markten en private markten. Bij publieke markten zal de mogelijke bijdrage gemiddeld gezien geringer zijn en de stem en invloed op de te realiseren impact meer indirect. Bij private markten is de mogelijke bijdrage gemiddeld gezien groter en de stem en invloed op de te realiseren impact directer. Zo kan bijvoorbeeld in financieringsvoorwaarden (convenanten) én in de bedrijfsvoering expliciet gestuurd worden op het realiseren van impactdoelstellingen. Er wordt aanzienlijke invloed gerealiseerd door de omvang van het belang van de belegger in de onderneming (eventueel in samenwerking met meerdere gelijkgestemde beleggers), waarbij dit sterk wordt bepaald door hoe essentieel de financiering / belegging is voor het bedrijf. Dit kan een functie zijn van de omvang van de investering, maar ook van bijvoorbeeld achterstelling of looptijd. Hoe belangrijker de financiering is voor een bedrijf, hoe meer je in te brengen hebt. Daarnaast wordt je invloed ook bepaald door je kennis en expertise (hoe meer je begrijpt van het bedrijf en de sector, hoe relevanter je adviezen zullen zijn) en je vertrouwensrelatie met de onderneming.

Wanneer de belegger wil bijdragen aan een betere wereld met als doel duurzaamheidsoplossingen mogelijk te maken die anders niet mogelijk zouden zijn geweest, is dus gemiddeld genomen een grotere investor contribution te realiseren door te investeren in private markten. In deze primaire markt gaat het geld van de belegger rechtstreeks naar een project waarmee bijvoorbeeld windmolens worden gebouwd of microfinanciering wordt verstrekt. Anders dan bij beleggingen in publieke markten is daar dus geen sprake van ‘een verkoper van de aandelen’ aan de andere kant van de transactie.

Toegang tot private markten

Private markten beleggingen zijn voor de overgrote meerderheid van de particuliere beleggers niet of zeer moeilijk toegankelijk. Particuliere beleggers kunnen echter via hun pensioenfonds wél een grote bijdrage leveren aan een betere wereld, want;

1. Waarschijnlijk zit het grootste deel van het totaalkapitaal van particuliere beleggers in hun (persoonlijke) pensioenpotjes.
2. Hun pensioenfonds is wel in staat is om in private markten te beleggen.

De kwantificering van de (positieve en negatieve) maatschappelijke impact van een belegging is gecompliceerd, maar dit is een vakgebied dat zich zeer snel ontwikkelt. Steeds meer data over de positieve en negatieve impact van de activiteiten van ondernemingen (zowel van publieke als private ondernemingen) komt snel beschikbaar.  Dat geeft een schat aan informatie die ook ingezet zou moeten worden om beter te kunnen beoordelen in welke mate beleggingsfondsen en pensioenfondsen daadwerkelijk bijdragen aan een betere wereld.

Vertaling van die positieve en negatieve impact in begrijpelijke taal naar de belegger is daarbij cruciaal. Dat stelt die belegger in staat om geïnformeerde keuzes te maken hoe de grootste bijdrage te realiseren aan een betere wereld. Die belegger is vaak ook pensioenfondsdeelnemer en heeft daarmee een belangrijke sleutel in handen. Ik ben er namelijk van overtuigd dat de investor contribution en de impact van deze particuliere duurzame belegger het grootst blijkt door als deelnemer actiever te gaan engagen met zijn pensioenfonds!

Over de auteur

Marc Hutten is investment solutions specialist bij Achmea Investment Management. Hij is verantwoordelijk voor innovatie en de ontwikkeling van producten en diensten met een focus op Impact Beleggen en ESG. Marc was van 2016-2021 bestuurslid bij Stichting Pensioenfonds Achmea en lid van de Risicocommissie. Hij is daarvoor jarenlang portfoliomanager geweest en heeft uitgebreide ervaring in research en portfoliomanagement aandelen, zowel kwantitatief als fundamenteel. Marc heeft een MSc in Bedrijfseconomie van de Rijks Universiteit Groningen en een MSc in Investment Management van de Vrije Universiteit Amsterdam. Marc is een CEFA-charterhouder (“VBA”).

Wil je meer lezen over het dialoogdocument Tussen de Regels? Kijk hier: https://www.dsi.nl/susfin